İşletmeler yap-boz batağında

Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası Genel Koordinatörü Hürrem Tulga, son bir yılda küçük işletmelerin geldiği durumu değerlendirerek, Türk Lirasının değer kaybının esnaf üzerinde ciddi tahribatlara yol açtığını belirtti. Tulga, Türk Lirası değer kaybının esnaf üzerinde belirleyici olduğunu ifade ederek, yaratılan sonuç içinde esnafın debelenip durduğunu söyledi. Tulga, esnafın geçen bir yılda hiçbir öngörüsünün olamadığını ve bu durumun hala devam etmekte olduğunu ifade ederek, Türk Lirasının değer kaybının esnaf üzerinde ciddi tahribatlara yol açtığını kaydetti. Tulga, özellikle küçük esnafın ciddi sorunlar yaşadığına dikkat çekerek, en başta maliyetlerin arttığını söyledi. Tulga, başlangıçta bütün girdilerin arttığını, ancak bu artış olurken tüketime yansımadığını belirtti.

“Birçok işyerinin
kapısında kiralık
yazıyor”
Hürrem Tulga, alım gücünün eridiğini, ciroların düştüğünü belirterek, birçok iş yerinin kapandığını söyledi. Tulga, birçok işyerinin kapısında kiralık yazdığına dikkat çekerek, bir grup işletmecinin ise bankalardan borçlanmak durumunda kaldığını söyledi. Tulga, işleri iyi denilebilecek çok az sayıda işletmenin kaldığına vurgu yaparak, işletmelerin yüzde 90’ının yap-boz batağı içinde olduğunu kaydetti. Tulga, küçük ekonomilerde yüzde 60’lara kadar değer kaybı olduğunda ve enflasyonun da yüzde 40’ların üzerinde seyrettiği durumlarda dayanma şansının olmadığını belirtti.

“Bu günlere hep
borçlanarak geldik”
Tulga, yaratılan yapının dayanıksız bir yapı olduğunu belirterek, yıllar içinde durumun bu hale geldiğini söyleyerek, şöyle devam etti, “düşünün ki KKTC bütçesinin açığı, ABD’nin açığı kadardır. Bu bir anda olmadı. Bu yıllar içinde oldu. Bu günlere hep borçlanarak geldik. Çünkü üretmiyoruz. Fazlasıyla tüketen bir toplumuz. Dileyen dilediğini yaptı, kalitesiz bir nüfus oluştu, iş yerleri kapandı, battı. Asgari ücretli bir nüfus oluştu. Bu nüfus ne yazık ki üretime katılamadı. Bu yapı yaratıldığı zaman ve Türk Lirası da değer kaybettiğinde gelinen durum ortadadır. Türkiye’de ve dünyada yaşanan kriz bizim elimizde olan bir durum değildi. Ancak önlemlerimizi ona göre almamız gerekirdi.”

“Üflemeyle yıkılacak
bir yapı yaratıldı”
Hürrem Tulga, “Yıllar içinde yaratılan yapı, değil kasırgada üflemede yıkılacak bir yapı halini aldı” diyerek, bundan sonra önemli olanın yeni bir yıla girerken bu deneyimlerden yararlanarak nasıl bir yapı kurmamız gerektiğini saptamak olduğunu söyledi. En çok etkilenen kesimin asgari ücretli esnaf olduğunu dile getiren Tulga, kriz durumlarında üretken bir ekonomimizin olmaması durumunda işletmelerin işinin biteceğini belirterek, “sorun 2019 yılında da devam edecek görünüyor” dedi.

“Küçük işletmelerin
payını büyük
işletmeler aldı”
Tulga, içinde bulunulan ekonomik yapı içinde küçük işletmenin daha da küçülme şansının olmadığını belirterek, belli bir büyüklüğe ulaşan işletmelerin daha dayanıklı olduklarını söyledi. Büyük işletmelerin daha da büyüdüğüne vurgu yapan Tulga, “küçük işletmeler aradan çekildiği zaman onların payını büyük işletmeler alır. Küçük işletmeler yok olma noktasına geldiği için büyük işletmeler onların da payını aldığından daha çok büyür. Krizin anlamı zaten budur” diye konuştu. Tulga, önümüzdeki yılla ilgili olarak ise, önemli olanın bölgedeki gelişmeler olduğunu kaydetti.

“Kredi programı
açılmalı”
Tulga, küçük işletmelerin ayağa kalkması için kredi programının mutlaka açılması gerektiğini belirterek, istihdamın artırılması, teşviklerin kullanılması ve ürünlerin sanayileşmesi gerektiğini söyledi. Turizm ve üniversiteler ile üretim hizmetlerinin bir araya gelmesi gerektiğini belirten Tulga, kriz ortamlarında kullanılabilecek bir fonun oluşturulması gerektiğinin altını çizdi. Tulga, bölgedeki gelişmelerin de önemli olduğunu ancak tüm bu önlemler alındığında daha dayanıklı bir yapının oluşacağını belirtti.