Kıbrıs kültürünü iskemlelerine örüyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Özlem ÇİMENDAL

Nevzat Salih Usta’nın 1949’da Lefkoşa’nın tarihi sokaklarında kurduğu hasır iskemle atölyesinin günümüzdeki yaşatıcısı oğlu Özkan Öke. Öke, yıllardır büyük bir zevkle yürüttüğü baba mesleği ve Kıbrıs kültürünün ayrılmaz parçası olan el işi hasır iskemle mesleğini kendinden sonra ise yaşatacak nesillerin olmaması nedeniyle oldukça üzgün.

“Ben baba mesleği olan hasır iskemle atölyesinde doğdum daha anne karnındayken bu kokuyu alırdım” diyor Özkan Öke ve başlıyor anlatmaya.

“Sazın, ağacın kokusuyla büyüdük”

1959 doğumlu olan Öke, bebekken atölyede emeklediği günleri hatırladığını ifade ederken, “Bu sazın, ağacın kokusunu alarak yetiştik. Atölyede emeklediğim günleri hatırlarım. Daha sonra elimizin tutmaya başladığı dönemlerde mesleğe başladım.

“Öncelikli işimiz baba mesleği oldu”

Babası Nevzat Salih Usta’nın kendisi ve 2 erkek kardeşiyle birlikte hiçbirini mesleğe adım atmaları için zorlamadığını anlatan Öke, “Babam bize eğitim kapısını da açtı. Bu mesleği bize tam teşekküllü öğretmesinin yanında okuma şansı da tanıdı. İlle de meslek öğreneceksiniz diye baskı yapmadı. Şimdi ikisi de rahmetli olan abilerim öğretmenlik yaptılar. Ben de yıllarca bankacılık mesleğiyle meşgul oldum. Normal çalıştığımız işin dışında bizim için  esas mesleğimiz olan el işi hasır iskemleciliğe devam ederdik” şeklinde konuştu.

“Evlenecek olan çiftler, Cafeler istiyor”

Hasır iskemleye talebin genelde evlenecek olan çiftlerden, cafeler ve barlardan geldiğini anlatan Öke, daha önceleri kahvehanelere de hasır iskemle yaptıklarını ancak günümüzde kahvehane kültürünün de artık kalmadığını söyledi. Hasır iskemleleri artık alanların bir kültürü devam ettirmek adına talepte bulunduğuna  belirten Öke, hasır iskemlelerin sağlık açısından da önemli avantajları olduğunu ifade etti. Öke, talebin eskiye göre daha az olduğunu söyledi.

“Hasır iskemleler doğal klima görevi görüyor”

El işi hasır iskemlelerin tamamen doğal ve sağlıklı olduğunu anlatan Öke, “Hasır iskemleler yazda insanı serin tutarken, kışta da sıcak tutarak doğal bir klima görevi görüyor.

“Eskiye ve doğala dönüş başladı”

KKTC’de yavaş yavaş eskiye dönüşü arayanların çoğaldığını ve bunun da kendisini çok mutlu ettiğine işaret eden Öke, “Hasır iskemleler daha sağlıklı olduğu için mutfağında ille de hasır iskemle isteyenler var. Modern tasarımlarla daha farklı olarak günümüz koşullarına uygun üretimler de yapılabilir. Eskiyi yad etmek isteyenlerin tercih ettiği hasır iskemleler, Kıbrıs kültürünün de ayrılmaz bir parçasıdır.

“Kimyasal plastik sandalyelerle mukayese edilemez”

Hazır ev eşyaları yanında, tamamen kimyasal olan plastik sandalyelerden ise hiç bahsetmek istemediğini de söyleyen Öke, “Bir aleminyum, plastik sandalyeyle hasır sandalye mukayese edilemez” dedi.

“İyi bir usta ancak günde bir iskemle örebilir”

İyi bir ustanın bir günde ancak bir hasır iskemle örebileceğine dikkat çeken Öke, “Çok iyi bir usta ancak günde bir adet hasır iskemle örebilir. Birden fazla örüyorsa emin olun ki mutlaka bir yerden bir fire vermiştir. Ya yuvalarını tam açmamıştı ya tutkalını tam yapıştırmamıştır ya cilasını düzgün atmamıştır ya da örgüsünü atarken es geçtiği yerler olmuştur ve hakkıyla yapmamıştır” şeklinde konuştu.

“Bir elin parmaklarını geçmeyiz”

Hasır iskemle sandalye işiyle uğraşanların bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar az olduğuna dikkat çeken Öke, “Talep olsa bile çalışan bulunamayacak durumda artık. Bu meslekle uğraşanların sayısı bir elin parmağını geçmez. Lefkoşa’da 4 kişiyiz. Ben babamın zamanını hatırlarım 15 kişi çalışırdı atölyede. Büyük bir talep olsa şimdi çalışacak kimse yok” dedi.

“Bu kültürü devam ettirecek kimse yok”

Kıbrıs kültürünü her gün büyük bir heyecan ve sevgiyle ördüğü iskemlelerle yaşatmaya çalışan Öke, baba mesleği olan işi sonraki kuşaklara öğretemediği için de oldukça üzgün. “Çok çırak aldım, çok uğraştım. Şimdiki çocuklarımız gençlerimiz çıraklık kültürünü bilmiyorlar, alışmadılar. Ailelerin de çoğu artık çocuğunu sandalyeci olmasını istemediğini ifade ediyor” diyen Öke, mesleği öğrenmeye gelen çocukların da çok çabuk sıkılarak, mesleğe sıcak bakmadığını söyledi.

“Fırsatını bulurkenden Facebook’a sarılıyorlar”

 “Hemenden fırsatını bulurken telefon ellerinde. Facebook’ta zaman geçirmeyi, kültürün yaşatıcısı bir meslek öğrenmeye tercih ediyorlar” diyen Öke, yeni kuşakların değere ve geçmişe önem vermeden yetiştiğini görmenin de kendisini çok üzdüğünü söyledi.

“Hasır iskemlenin tarihi 1800’lere dayanıyor”

Geçmişinin 1800’lü yıllara dayanan hasır iskemlenin Kıbrıs kültürünün de ayrılmaz bir parçası ve simgesi olduğunu ifade eden Öke, “1839 yılında adada hasır iskemle olduğunu biliyorum. Bu adaya özgü bir şeydir. Bunu Güney’de Rumlar da yapıyor. Ama bizden oldukça geridirler hasır sandalye örme konusunda. Ada’da hasır iskemle konusunda Türk tarafının daha iyi olduğunu söyleyebilirim” şeklinde konuştu.

“Yazda serin, kışta sıcak tutuyor”

Sıcakta serin, kışta sıcak tutması özelliğinin göz önünde bulundurulduğunda genelde sıcak bölgelerde tercih edildiği sonucuna varılabileceğini ifade eden Öke, “ Hasır sandalye İtalya’nın da bir bölgesinde yapılırdı ama şimdi yok oldu” dedi. Eskiden her şeyin doğal olduğunu anlatan Öke, ustaların ağaçlar ve dallarından kendi elleriyle kesip yonttukları hasır iskemleler yaptıklarını söyledi.

“Devletin bu kültüre sahip çıkması gerekiyor”

Hasır iskemle kültürünün yaşatılması için devletin bu kültüre sahip çıkması gerektiğine vurgu yapan Öke, “Pratik sanat okulları ve meslek liselerinde çocuklara bunlar aşılanırsa belki bu kültürümüz yaşar ve devam eder. Ama bu işte fedakarlık da oldukça önemlidir. Bu hem emek isteyen hem de özveri gerektiren bir meslektir. Genç çıraklar derelere saz kesmeye gittiklerinde sürekli şikayette bulunuyorlar, derelerin koktuğunu söyleyip inip saz kesmek istemediklerini belirtiyorlar” diyerek, Kıbrıs kültürü olan hasır iskemle mesleğinin öz veri ve sabır istediğini ancak kültürü yaşatmak adına mücadeleden hiçbir zaman vazgeçilmemesi gerektiğini vurguladı.