Ulaştırma Bakanlığı, yabancı bayraklı Türk
gemilerinde sigortasız çalışan işçilere kendi sigortalarını ödeme zorunluluğu
getirecek yönetmelik hazırlıyor. Gemi işçileri sigorta ödemelerini şirketlerin
yapmasını istiyor.
Rıfat KIRCI
Emekçilerin fabrikalarda, depolarda, plaza
önlerinde devam eden hak arama mücadelesi denizlere de taştı. Deniz İşçileri
Platformu, kendilerine sigorta primi ödeme zorunluluğu getiren bir yönetmelik
hazırlandığını belirterek buna karşı mücadele içerisinde olacaklarını duyurdu.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik
Genel Müdürlüğü, Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliği’nde değişiklik
içeren bir taslak hazırlayarak deniz ticaret odalarından görüş istedi. Deniz
ticaret odalarına gönderilen taslağa göre işçilerin yeterlilik belgesi almak
için gereken hizmet süresi 24 aydan 36 aya çıkarılıyor. Ayrıca yabancı bayraklı
Türk firmaların gemilerinde çalışan işçilere de sigorta primi ödeme zorunluluğu
getiriliyor. Deniz işçileri, sigortaların işveren tarafından karşılanmasını
talep ediyor.
Sosyal
güvencesizliğe mahkûmiyet
Deniz İşçileri Platformu sözcüsü “Asıl mesele
deniz işçilerinin sosyal güvencesizliğe mahkum edilmesi” açıklamasında bulundu.
Platform sözcüsü hazırlanan yönetmelik taslağını şöyle değerlendirdi:
“Türkiye’de çalışan her işçinin sigortası olmak zorunda. Ancak denizcilikte
şöyle oluyor, yabancı bayraklı çalışıyorsunuz, geminin bayrağı hangi devlete
aitse o devlette çalışıyor gibi gözüküyor. Bu nedenle devlet de ‘ben size
sigorta yapamam’ diyor. Kendin istersen sigorta yapabiliyorsun. Şimdi ise bu
sigortayı yatırmayı bize zorunlu kılıyorlar. Sigortamızı kendimiz ödemek
zorunda kalmamalıyız.”
Yönetmelik taslağına göre meslekte yükselmek
için gereken hizmet sürelerinin artırıldığını ve bu sürelerin geçerli sayılması
için sigorta zorunluluğu kılındığını aktaran platform sözcüsü şunları söyledi:
“Gemi işçiliği kabotaj, yakın sular ve uzak sular gibi kategorilere göre
ayrılıyor. Akdeniz, Karadeniz gibi sular yakın yol oluyor. Yakın yoldan uzak
yola geçiş için gereken hizmet süresi 24 ayken onu 36 aya çıkartıyorlar. Sadece
uzak yola geçiş için hizmet gerekmiyor. Aynı zamanda 3. Kaptanlıktan 2.
Kaptanlığa ya da süvariliğe geçişte de buna ihtiyaç var. Staj yapan bir çocuğun
da aynı zamanda bir öğrencinin de hizmet süresine ihtiyacı oluyor. Bu tasarıyla
yabancı bayraklı gemilerde çalışan kişilerin kendi sigortalarını kendileri
yapması zorunlu tutuluyor.”
Gemicilerin yıpranma payının da 2008’de
kaldırıldığını hatırlatan sözcü “Deniz yaşamı gerçekten zor. Metalin içerisinde
sürekli statik elektrik ve karadan uzak yaşantı var. Ki bunun fırtına gibi
zorluklarını saymıyorum. Ağır iş yükü olmasını gerekirken yıpranma payını
2008’de kaldırdılar. Bu yıpranma payı zaten yabancı bayraklı gemilerde çalışanları
kapsamıyordu ama mesele gemi işçilerinin elindeki hakların birer birer
alınması. Bu denizciliğin itibarını da zedeliyor.”
İş
cinayetleri de yaşanıyor
İş cinayetleri, ağır yaralanmaları kazalar
olduğunu belirten Platform sözcüsü “Vinçler, makineler tehlikeli olabiliyor.
Ölümlü kazalar yaşanıyor. İş güvenliği yok ve asıl mesele sigortasız olmamız.”
Taleplerinin gemilerde iş güvenliği
sağlanması, gemilerde çalışan işçilere sigortanın şirketler tarafından
karşılanması olduğunu belirten sözcü son olarak şunları söyledi: “Şu anda
karada olan emekçilerin mücadelesini takip ediyoruz. İmrenerek bakıyoruz. Çünkü
taleplerimiz benzer. Bizim iş bırakma imkânımız yok çünkü bu yasalarca
korsanlığa giriyor. Ancak karaya her indiğimizde eylemlere katılıyoruz ve sesimizi
sosyal medyadan duyuracağız.”
***
Vergiden kaçmak için
Bir yatta kaptanlık yapmakta olan Gamze Çekim
sigorta ödeme zorunluluğunun gemi işçisine yüklenmesini eleştirdi. Kendisinin
Marshall Adaları ülkesine ait bayraklı bir yatta kaptanlık yaptığını ancak yerli
sularda çalıştığını belirten Çekim şöyle konuştu: “Haritada yerini bile
gösteremeyeceğim bir ülkenin bayrağını taşıyan bir yatta kaptanlık yapıyorum.
Yabancı bayraklı gemilerde sigorta yoktu. Türk bayraklı olan bütün gemilerde
sigorta mecburiydi.
Şimdi yabancı bayraklıya da sigorta mecburi
kılındı ama bunun bedeli bize ödetilecek. Bunu baskılayarak yapmaya
çalışıyorlar.” Türk firmalarına ait yabancı bayrak taşıyan çok sayıda şirket
olduğunu belirten Çekim “Türk firmalar yabancı bayrağı daha az vergi ödemek
için taşıyorlar. Olan bizim sigortaya oluyor. Bireysel emeklilik gibi ödemeleri
yapıyoruz zaten. Ancak sigortamızın karşılanması gerekiyor.”
YORUMLAR