Her şeyi okumak mümkün mü? Hem 'evet' hem 'hayır'!

 Albert Camus: Her şeyin kaynağı ama bütün her şeyin kaynağı bilgidir

 Sevgili dostum Yılmaz Parlan bir seferinde şöyle demişti; “Eğer okumuyorsan her şeyi biliyorsun” ama “okuyorsan sadece gerçeği biliyorsun”. Ben de bu sözü dostumdan ödünç alarak sizlerle birkaç bir şey paylaşmak isterim.

Evet okuyorsan sadece gerçeği biliyorsun. Ama okuduklarının gerçekliğiyle gerçeği biliyorsun. Yani sadece okumak da yeterli değildir. Okuduklarımızın ne kadar gerçeği yansıttıkları konusunda da bilgi sahibi olmamız gerekmektedir. İşte bu yüzden çağdaş eğitim verilen gelişmiş ülkelerde okuma bir eğitim olarak veriliyor. Kaldı ki sadece okuma değil öğrenmenin de eğitimi veriliyor. Ortalama insan ömrünün 70  veya 80 yıl olduğunu düşünecek olursak, bu yaşam dilimi içerisinde insan, ömrünün kaçta kaçını okuyarak ve öğrenerek geçirir.

Bununla ilgili farklı farklı rivayetler vardır ve bu rivayetlerin hemen hemen hepside kendi içinde bir doğru barındırır. Yukarıda gelişmiş ülkelerden bahsettik ve çağdaş bir eğitim sistemiyle hem okuma hem öğrenme konusunda bireye ciddi anlamda eğitimler verdiğini söyledik.

Peki gelişmemiş ve çağdaş bir eğitim modelini benimsememiş ülkelerde durum ne diye bakacak olursak, tam tersi bir manzarayla karşı karşıya kalırız. Daha çok ezberci ve didaktik yöntemlerle bireye verilen eğitimler, bireyi bırakın okuma konusunda geliştirmediğini, öğrenmenin ne demek olduğundan bile bir haberdir. Öyle ki okuyup öğrenmekten çok inanmaya yönelik eğilimler içindedir bu gelişmemiş ülke insanları. Pek tabi arada çıkan birkaç istisna insanı da kendileriyle kategorize ettiklerinden, belli bir entelekyaya sahip insanları da karalama veya yargılama yoluna gidiyorlar. Bu aslında gelişmemiş bir ülke insanının yönelimi olduğundan bunun da yadırganmaması gerekmektedir diye düşünüyorum. Tersi bir eğilim ise beni her zaman şaşırtmıştır. Hayrete düşürmüştür ki, arada çıkan ve takdire dayanan bu eğilimlerin altını yokladığınızda, takdir edeninde bu gelişmemiş yapının içinde istisna olduğunu ve onunda bir okuyucu olduğunu rahatlıkla görebilirsiniz. 

Her şeyi okumak mümkün mü? Hayır kesinlikle mümkün değildir. Fakat öğrenmeye paralel edindiğimiz yöntemler birçok şeyi okurken, okuyamadıklarımıza karşı da algılarımızın açık olmasını sağlar ve hiç farkında olmadan yöntemlerimiz sayesinde de birçok okumadığımız şeylerle ilgili bilgiler edinebiliriz. Yukarda da belirttiğim gibi, ortalama insan ömrü rakamlarına ve yaşam biçimlerimize baktığımızda, bazı şeylerin mümkün olmayacağını da görüyoruz. Peki ne yapmalı ki bu üzerinde yaşadığımız dünyayı ve toplum yaşamı içinde bizleri çerçeveleyen temel disiplinleri öğrenelim. Bunun aslında çok basit bir iş olduğunu 57 yıllık yaşam serüvenimde çözümledim dersen yalan söylemiş olmam.

Sadece bir tane yaşamımız olduğu gerçeğinden yola çıkacak olursak, hem kendimizi hem üzerinde yaşadığımız ve uzayın sonsuzluğunda milyarlarca yıldır bir döngü içerisinde varlığını sürdüren dünyayı ve evreni öğrenmemiz gerekmiyor mu? Ömrümüzün süresi de belli. Peki ne yapmak gerekir. Sadece evrenin işleyişine bile bakarak bir çok şeyi evrenin işleyiş biçimiyle öğrenebileceğimizi görebiliriz. Yani evrenin düzenini ve yöntemini prensip edinmemiz gerekir. Özellikle okuma ve öğrenmeyle ilgili. Mesela insanoğlunun zaman karşısındaki çaresizliğini bize rehberlik etmeli ve ona hükmetmek için tıpkı doğada ve evrende olduğu gibi biz de zamanımızı planlamamız ve onu yönetmemiz lazım. Nasıl? Planlamak ve yönetmek okuma ekseninde gerçekleşeceğinden, okumaya, günlük okuma kotası koyarak ilk müdahalemizi yapabiliriz. Mesela günde 10 sayfa veya sahip olduğumuz zaman dilimine göre 50 sayfa. Bu hem zamana müdahale etmemizi sağlayacak hem de zamanı yönetme olanaklarına sahip olmamızı sağlayacak. Burada en önemli amaç alışkanlığı kültüre dönüştürmektir. Alışkanlıklar kültüre dönüştüğü anda siz isteseniz de bunu aksatamazsınız. Hatta koşullarının ne olursa olsun. Günde 10 sayfa okuyan bir insanın aylık okuma miktarının 300 veya 310 sayfa olduğunu düşünürsek, bu yılda 3650 sayfa yapar. Seksen yıllık yaşam serüveninizin okumaya başlama zamanının 20 olduğunu düşünürsek, 60 yıllık bir okuma serüveni söz konusudur. Bu da 3650x60= 219.000 sayfa yapar. 219 bini, ortalama bir kitabın 300 sayfadan olduğunu da varsayarsak böldüğümüzde bu da 730 kitap eder. İşte bu kadar basittir bu hesap. Bunun için yapmanız gereken (10 sayfa için) her gün 10 dakikanızı okumaya ayırmanızdır. Sizce çok fazla bir şey mi bu? Bu arada 10 sayfadan yola çıktığımızı düşünecek olursak, 50 sayfa okuyanları bir tahayyül edebilir misiniz? İşte aslında okumak ve öğrenmek bu kadar basit. Hatta daha da öteye giderek sizlere on sayfa için alternatif öneride de buluna bilirim. Bunu hiç aksatmadan üstelikte sağlıklı bir şekilde sindirim sisteminizi boşaltırken de yapabilirsiniz. Bu arada 10 sayfadan yola çıkıp 730 kitaba ulaşırken, unutmadan bu 730’un yanına da beş duyumuzu koymamız lazım. Çünkü bu serüven size değişik okuma biçimlerini de öğretecek. Yani beş duyunuzla da okumaya başlayacaksınız. Hem de kendiliğinden. Hiç bir çaba sarf etmeden. Böyle iken bile her şeyi maalesef okumamız mümkün değildir. Ve de olamayacak. Fakat bu şekilde bir yaşam biçime sahip olan insan da her daim bilmediği şeylere vakıf olacaktır. Bu da okumayla ilgili en büyük realitedir. Bu yazıyı okumuşsanız ve de bir okuyucuysanız hemen yazı biter bitmez bunu planlayabilirsiz. Yok eğer okuyucuysanız, hatta iyi bir okuyucuysanız, sayfa sayılarınızı hem artırırsınız hem de büyük farkındalık yaşarsınız. Unutmayın okudukça var olabilirsiniz ve varlığınızı sürdürebilirsiniz, okudukça insan olabilir ve insan kalabilirsiniz. Bunun dışındaki her şey yanılsamadan başka bir şey değildir.

Herkese iyi okumalar dilerken Ocak 2008 yılında sayın İrfan Erdoğan’ın Alfa yayınlarında çıkan “ÖĞRENMENİN GÜCÜ” adlı kitabını ve Klas Melander’in “ÖĞRENMENİN GÜCÜ” kitaplarını tavsiye ederim.