Herkese merhabalar,
Düşünce nedir?
Bu sorunun cevabı için okumayı 1-2 dakika
okumayı bırakıp üzerinde düşünmenizi ve yoğunlaşmanızı istiyorum.
Yoğunlaştınız mı? Kendinizce düşüncenin ne
olduğunu tanımlamaya çalıştınız mı?
Düşünce nedir biliyor musunuz? Üzerinde
yoğunlaştığınız düşüncenin ne olduğunu tanımlamaya çalışırken zihninizde
gerçekleştirdiğiniz işlem düşünmektir. Düşünme eyleminin sonucunda ortaya çıkan
ürünler ise düşüncedir. Esas olarak düşünce beynimizin veya onun işlevi olan zihnimizin
bir ürünüdür. Zihnimizde akan sözcükler veya görüntüler düşüncelerimizdir.
Zihinsel faaliyetlerimizin bir sözel yanı bir de resimsel yanı vardır. Örtük iç
konuşmalarımız sözel kısmı iken, hayallerimiz resimsel yanıdır. Zihinde var
olan bu sözel ve resimsel ürünlere bilişsel bilim “Biliş” adını vermektedir. Bu
bilgilerden sonra düşünceyi bir de şöyle tanımlayabiliriz; Düşünce zihinde
depolanmış olan fikirlerin, anlamların, mesajların veya bilgi birikimlerinin
dışa vurulmuş halidir. Konuşma ile dışa yansıttığımız düşüncelerimiz hem bizim
kendi beynimiz ile hem de başkalarının zihinleri ile veya beyinleri ile
iletişim kurmamızı sağlayan semboller sistemidir. İnsanın davranışlarını
anlayabilmek için düşünce anahtar bir role sahiptir diyebiliriz. Düşünceler
olmasaydı bugün günümüzde edebiyat, hukuk, din, sanat gibi pek çok şey
hayatımızda olmazdı. Var olan düşüncelerimiz ve bunları konuşmalar ile dışarıya
vurmamız sayesinde çok uzaklarla bile iletişim kurabiliriz, geleceği öngörüp
planlayabiliriz, karmaşık sorunları çözebiliriz, kendimizin veya başka
insanların davranışlarını kontrol eden kurallar geliştirebiliriz, her şeyi
öğrenebiliriz. Bilindiği üzere insanı diğer canlılardan ayıran en önemli
özellik düşünebilme kapasitesidir. Bu düşünebilme özelliği özellikler dış dünya
ile ilgili çok işe yarar sonuçlar doğurmuştur, bilim ve teknoloji bu sayede
gelişmiş, böylece büyük ilerleme ve başarılar elde edilmiştir.
İnsan tanımlanırken düşünce özelliğine sıkça
vurgu yapılmaktadır. Bazı ileri düzeydeki memeli canlıların da düşünme
özelliğinden bahsedilse bile insan düşünme ve bu düşündüğünün farkında olması
ile bu canlılardan ayrılmaktadır. İnsan dışında var olan canlıların hayatları
varlıklarını ve nesillerini sürdürebilmek ile geçmektedir. Bu duruma ilişkin bir
bilinçleri de yoktur muhtemelen. Yaşadıkları an neyi gerektiriyorsa o an için
onu yaşarlar. Hayvanlarda yaşamlarını sürdürebilmek için yapılan işler daha
karmaşıklaşsa da yine de kendi özellikleri çerçevesinde yaşam döngülerini
sürdürmektedirler. Örneğin bir kedi toksa, bedeninde bir hastalığı , yarası
yoksa ve fiziksel ortam koşulları da iyiyse bir sorun yaşamaz. İnsana
baktığımızda ise iş biraz da farklılaşmaktadır. İnsan karnı tokken, sağlığı
yerindeyken ve fiziksel ortamı onun için ideal bir haldeyken bile sorun
yaşayabilmektedir. Bu özelliğin onda var olmasının sebebi ise çok gelişmiş olan
düşünce yeteneğidir. Düşünce özelliğimizin varlığı dünyayı doğrudan doğruya
tecrübe etmek yerine düşüncenin aracılığı ile yaşamak gibi bir özellik
kazandırmıştır bizlere.
“İnsanın tepkilerinde düşüncenin etkisi
nasıldır?” sorusunun cevabı için haftaya görüşmek üzere…
Okuduğunuz için teşekkür ederim.
Hoşçakalın, sağlıcakla kalın…
(Bu yazı da Prof. Dr. Hakan Türkçapar hocanın
“Farket, Düşün, Hisset,Yaşa” kitabından yararlanılmıştır. )
YORUMLAR