Herkese merhabalar,
Tüm anne babalar çocuklarını yetiştirirken
farklı beklentilere sahiptir. Çocuğun nasıl bir kişi olacağı, ahlaki
değerlerinin neler olacağına, davranış standartlarının neler olacağına dair
beklentileri vardır. Bu beklentilerden ötürü de çocuğu beklentilerine göre
yetiştirmek isterler. Onun içinde uygun zemin hazırlamaya çalışırlar. Kendi
değer ve inanışlarını onlara aktarırlar. Çocukları cezalandırır veya
ödüllendirirler. Çocuklara model olur. Bu model olma konusundan sıkça
bahsediyorum ama ciddi derece önem verilmesi gerekmektedir. Ebeveynler bu
durumun farkında olmuyorlar ancak çocuklar için ilk öncelik rol modeller anne
ve babalardır. Lütfen bu konudaki hassasiyete özen gösteriniz.
Tüm bu zemin hazırlama noktasında ise her
ebeveynin farklı stratejiler kullandığını söyleyebiliriz. Yapılan
araştırmalarda araştırmacılar ebeveynlerin çocuklarına davranışlarına göre 4
tip ebeveynlik tarzından bahsetmektedirler (Solmuş, 2010). Bunlar;
1.Demokratik
Ebeveyn Tarzı
2.Otoriter
Ebeveyn Tarzı
3.İzin
Verici Müsamahakâr Ebeveyn Tarzı
4.İzin
Verici İhmalkâr Ebeveyn tarzı
1.Demokratik Ebeveyn Tarzı
Bu
ebeveynlik tarzına sahip olan ebeveynlerin en önemli özelliklerinden birisi
çocuğun kendilerine has, biricik ve tek olduğunu kabul etmeleridir. Dolayısıyla
bu ebeveynlik tarzındaki anne babalar çocuklarını başkaları ile kıyaslamaz ve
çocuklarının özelliklerin saygı duyarlar. Çocuğun yeteneklerini en üst düzeyde
gerçekleştirebilmesi için ona yardım ederler. Bu tarzdaki ebeveynler çocukların
duygu ve düşüncelerini dinlerler. Onların duygu ve düşüncelerine saygı
duyarlar. Duygu ve düşüncelerini serbestçe ifade etmelerine izin verirler ve
onları bu konuda cesaretlendirirler. Bir yandan çocuklarının davranışlarını
kontrol edip denetlerler. Bir yandan da onları çok severler. Sevgilerini de
gösterirler. Bu sevgi karşılıksız bir sevgidir. Yani çocuk anne ve babasının
onu her zaman seveceğini derslerinde başarısız olsa bile anne ve babasının
sevgisinde bir azalma olmayacağını bilir. Çocuğun toplum ile uyumlu bir şekilde
yaşayabilmesi için var olan kurallar çocuğa uygun bir şekilde anlatılır ve
çocuk kurallara uyduğu sürece serbesttir. Çocuk kurallara uymadığı zaman başına
gelecek olanı bilir. Bu genelde bir cezadır ancak bu ceza fiziksel bir ceza
değildir. Çocuğun istediği birşeyden onu geçici olarak mahrum etmektir. Bu tarz
ebeveynlik tarzına sahip olan bireyler çocuklarının hatalarından dolayı
eleştirilmekten hoşlanmayacağını bilirler. Dolayısıyla çocuğun başarısızlığını
cezalandırmak yerine önce çocuğun başarısını ödüllendirirler. Bu demokratik
ebeveynlik tarzı çocuk yetiştirmede en uygun tarz olarak kabul edilir ve en
sağlıklı çocuklar genelde bu ebeveynlik tarzına sahip ailelerden gelişir.
Yapılan araştırmalar sonucunda bu ebeveynlik tarzına sahip çocukların olgun,
sıcakkanlı, topluma uyumlu, fikirlerini söyleyebilen okul başarıları yüksek,
kendilerine ve topluma saygılı bireyler olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Solmuş,
2010).
2. Otoriter Ebeveynlik Tarzı
Bu
ebeveynlik tarzına sahip olan bireyler demokratik ebeveynlik tarzına sahip bireylerin
tam tersi olarak çocuğun kendine has, bir olduğunu kabul etmezler. Çocuklarının
tamamen kendilerine ait olduğunu ve istedikleri gibi yönetebileceklerine
inanırlar. Çocuklar ebeveynleri ne ister ise onu yapmak zorundadır. Baskı,
itaat vardır. Bu ebeveynlik tarzında çocuğun ihtiyaçlarına karşı duyarlılık
yoktur. Sevgi ve ilgiye dayalı bir ilişki yoktur. Otoriter ebeveynlik tarzına
sahip bireylerin çocukları kurallara uymazsa cezalandırılır ve bu cezalar kızma
bağırma şiddete kadar dayanır. Kontrolün bu şekilde ebeveynde olması çocukta
özdenetim duygusunun gelişmemesine sebep olur. Otoriter ebeveynlik tarzında
ebeveyn çocuğuna yeteri kadar sevgi ve ilgi göstermez. Bu durumun sebeplerinden
birisi çocuğa sevgi ve ilgi gösterilirse çocuğun şımaracağından korkulur.
Çocuklar ebeveynlerinden ilgi görebilmek için olumsuz davranışlar
sergileyebilirler ve ebeveynin ona kızmasını, bağırmasını bile bir ilgi olarak
görürler. Bu ebeveynlik tarzında büyüyen çocuklar güvensiz, kaygılı, duygu ve
düşüncelerini kolay ifade edemeyen çocuklar olurlar. Otoriter şekilde büyüyen
erkeklerde öfke ve saldırganlık, kızlarda ise bağımlı olma davranışları
görülebilir (Solmuş, 2010).
Yazının devamı için beklemede kalınız. Haftaya
görüşmek üzere.
Okuduğunuz için teşekkür ederim.
Hoşçakalın, sağlıcakla kalın.
YORUMLAR